مشخصه‌های کابل و سازنده باید در طول کابل و در جای مناسب بصورت پیوسته آورده شود و دارای جزئیات زیر باشد:
- نام و علامت تجاری سازنده
- سال تولید
- ولتاژ نامی
- تعداد مغزی‌ها و سطح مقطع
- طول کابل
مواردی که باید در استفاده از کابل ها مورد توجه قرار گیرد:
- سینی کابل: درصورتی که از سینی کابل استفاده شود، سینی باید از فولاد گالوانیزه گرم ساخته شود. ساختار سینی باید به گونهای باشد که در صورت قرار گرفتن کابل ها در سینی کابل، در نقطه میانی بین پایه‌های نگهدارنده آن بیش از 5/0 سانتیمتر شکم وجود نداشته باشد. نگهدارنده‌‌های کابل باید به فاصله حداکثر 3 متر از هم قرار گیرند.
- متعلقات کابل: گلندهای کابل باید برای نوع کابل مورداستفاده مناسب باشند. گلند کابل باید از فولاد ضد زنگ ساخته شود.تعداد کافی نسبت پلاستیکی کابل باید در نظر گرفته شود. کلیه تجهیزات و متعلقات جهت تکمیل کابل‌کشی باید مطابق با نیازهای نصب فراهم گردد.
- سر کابلها و کلمپ‌ها: سرکابل‌ها و کلمپ‌ها باید در برابر حرارت قابل جمع‌شدن باشند. سرکابل باید با کلیه متعلقات لازم جهت نصب مطلوب، کامل گردد. لعاب باید صاف و سخت بوده و کلیه بخشهای چینی را که در معرض هوا قراردارد کاملاً بپوشان و برای نصب خارج از ساختمان باید به رنگ قهوه‌ای تیره باشد. چینی نباید مستقیماً با مواد سخت پوشانده شود و در صورت نیاز، باید واشری بین چینی و قطعه اتصال قرار گیرد. کلیه سطوح کلمپ‌های چینی که در تماس با واشر هستند باید به دقت زمین شود و بدون لعاب باشد وسیله چفت و سب زره باید قادر به بستن زره کابل باشد به گونهای که کلمپ در برابر هرگونه اتصال کوتاه ناشی از کنده شدن زره که از بدنه گلند به اتصال‌دهنده‌ها جریان می‌یابد ناپایداری نماید.
- کابل کششی: کلیه کابلها باید در سینی کابل و یا در داکت ها نصب شوند، بر روی صفحات فولادی محکم شوند و یا در شیارها و یا نمونه‌هایی در زمین خوابانده شوند.
- یکسیستم مشترک برای شماره‌گذاری کابل باید در مورد سایر وسایل نیز بکار گرفته شود.
- کابلها باید از تابش مستقیم آفتاب مصون بمانند، یعنی کلیه کابلهایی که روی سطح زمین قرار دارند باید پوشانده شوند یا در محفظه‌ای قرار گیرند.
- کلیه سوارخها و یا گودی های موجود در مجموعه کابل باید بعد از اینکه کابل بوسیله مواد مقاوم در برابر آتش نصب گردید، بسته شوند.
- در صورتی که کابل از زیر جاده رد شود، باید در درون لوله‌هایی قرار گرفته و حداقل 80 سانتیمتر زیر سطح زمین دفن شوند.
- هادی های درون اطاقک و بین جعبه ترمینال‌ها و تجهیزات باید در مجراهای پلاستیکی خوابانده شوند. کلید سیم‌کشی‌ها باید علامتگذاری شود.
- کابل های کنترل، هادی ها و سیمهای کنترل باید دارای علامتگذاری باشند. انتهای کابل باید با یک شماره هادی مجزا و شماره کابل، علامتگذاری شود. هادی باید علاوه بر آن با مشخصه‌های ترمینال خود علامتگذاری شود. مدارهای کابل قدرت باید علامتگذاری توان AC داشته باشند.
- کابل های کنترل باید با وسیله جداکننده مناسب از کابلهای قدرت جدا شود.
- کابل هایی که در داخل ساختمان در درجه حرارت بالا نصب می‌گردند باید از مواد عایقی تشکیل شوند که با نیازهای مربوط به این نوع محیط همخوانی داشته باشد.
- خطر آتش باید با انتخاب کابلهایی که غلاف های مقاوم در برابر آتش دارند و با آرایش مناسب مسیر کابلها، محدود گردد.
- عواقب ناشی از آتش باید با آرایش کابل بوسیله جداسازی فیزیکی یا ایجاد فاصله، محدود گردد.
- جعبه‌ها و جعبه اتصالات باید به اندازه کافی جا داشته باشد که هادی ها بتوانند به طرز مرتب و قابل اطمینان درون آن اتصال یابند و آرایش جعبه ترمینال‌ها و جایگذاری آنها باید به گونهای باشد که آزمون و تشخیص خطا به سهولت امکان‌پذیر باشد.
- جعبه کنترل‌ها، جعبه اتصالات و کابلها باید دارای ذخیره باشند تا در صورتی که تجهیز اضافه‌ای در آینده نصب گردید، حداقل گسترش در آنها موردنیاز باشد.
- به منظور افزایش در سطح مقطع، هادی ها می‌توانند بصورت مواردی نصب گردند. سطح مقطع هادی به گونهای انتخاب می‌گردد که نیازی به موازی کردن بیش از دو هادی نباشد.
- هادی کابل فشار متوسط و فشار ضعیف باید از رشته سیمهای مسی انیله شده نرم تشکیل شود.
- هادی کابلهای کنترل و حفاظت باید از حداقل 3 رشته مسی تشکیل شوند. مسطح مقطع این رشته‌ها در مورد کابلهای کنترل نباید کمتر از 5/2 میلیمتر مربع و در مورد هادی های مدار CT و VT نباید کمتر از 6 میلیمتر مربع باشد.
- درهادی های رشته‌ای غیرمتراکم با سطح مقطع دایره (کلاس 2) ،این هادی ها از جنس مس خالص، مس انیله‌شده با پوشش فلزی، آلومینیوم خالص، آلیاژ آلومینیوم با پوشش فلزی، آلومینیوم با روکش فلزی یا آلومینیوم دارای روکش و پوشش فلزی ساخته می‌شوند.پ
- سطح مقطع هادی ها رشته‌ای آلومینیومی بیش از 10 میلیمتر مربع میباشد، اما در کاربردهای خاص سطوح مقطع 4 و 6 میلیمتر مربع نیز می‌تواند استفاده شود.
- کلیه سیم های بکار رفته در هادی های رشته‌ای کلاس 2 دارای سطح مقطع یکسان می‌باشند.
هادی ها:
- هادی های رشته‌ای متراکم با سطح مقطع دایرهای و فرم داده شده:
این نوع هادی ها از جنس مس خالص، مس انیله‌شده با پوشش فلزی، آلومینیوم خالص یا آلیاژ آلومینیوم می‌باشند. سطح مقطع هادی های با سطح مقطع دایرهای 16 میلیمتر مربع و در مورد هادی های با سطح مقطع فرم داده شده 25 میلیمتر مربع و بیش از آن میباشد. نسبت قطر دو سیم با سطح مقطع متفاوت در این هادی ها حداکثر 2 میباشد. تعداد سیمهای بکاررفته در هر هادی و مقاومت آن در20 درجه سانتیگراد در جداول ارائه شده است.
- هادی های انعطاف‌پذیر:
جنس این نوع هادی ها مس یا مس انیله شده با پوشش فلزی است. سیمهای بکاررفته در این نوع هادی ها دارای سطح مقطع یکسان می‌باشند.
کدگذاری کابل:
- کد کابلهای با عایق پلاستیکی
کد کابل مشخصات کابل:- A هادی آلومینیومی
- Y عایق از نوع پلی وینیل کلراید (PVC) ترموپلاستیک
- 2Y عایق از نوع پلی‌اتیلن (PE) ترموپلاستیک
- 2X عایق از نوع پلی‌اتیلن کراس لینک شده (XLPE)
- C هادی مسی هم مرکز
- CW هادی مسی خالص بفرم پیچیده شده
- CE هادی مسی هم مرکز برای کابل های سه مغزی
- S شیلد مسی
- SE شیلد مسی برای هر مغزی مجزا از کابل سه مغزی
- K غلاف سربی
- Y پوشش حفاظتی PVC بین شیلد مسی و یا هادی هم مرکز و زره
- F زره فولاد گالوانیزه بصورت سیم با مقطع تخت
- R زره فولاد گالوانیزه بصورت سیم با مقطع گرد
- G نوار فولاد گالوانیزه جلوگیری از پیچش
- Y غلاف PVC
- 2Y غلاف PE
- J کابل با مغزی‌های کدگذاری شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولی) (kv 1/6/0)
- O کابل بدون مغزی‌های کدگذاری شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولی) (kv 1/6/0
- کد گذاری براساس نوع و شکل هادی های کابل
کد کابل مشخصات کابل: - RE هادی تک‌رشته‌ای مقطع گرد
- RM هادی چندرشته‌ای مقطع گرد
- SE هادی با رشته دارای مقطع قطاعی شکل
- SM هادی که هر رشته دارای مقطع قطاعی شکل و هر یک شامل چند رشته باشد.
- RF هادی چند رشته‌ای مقطع گرد و قابل انعطاف
شناسایی کابل ها:
برای شناسائی کابل ها از حروفی استفاده میشود که روی کابلها نوشته شده است برخی از این حرف طبق استاندارد آلمان V.D.E بشرح زیر میباشد:
حرف مشخصات کابل:
- N کابل با هادی مسی
- NR کابل با هادی ألومینیوم
- Y علامت عایق پرتو دور میباشد
- H علامت ورق متالیزه میباشد
- T سیم تحمل کننده در کابل کشی هوایی
- R حفاظت فولادی نواری شکل
- Y روکش کمربندی پرتو دور
- R هادی دایره ای شکل میباشد
- E هادی یک رشته و دایرهای میباشد
- M هادی چند رشته
- S هادی بشکل مثلث
مثال:
روی کابلی نوشته شده Nyyre–0.6/1kv مشخصات آن چیست؟
پاسخ : N هادی از جنس مس Y روکش هادی از جنس P.V.C Y روکش کمربندی از جنس P.V.C R هادی بشکل دایره میباشد.(سطح مقطع کابل) E هادی یک رشته و مفتولی میباشد و حداکثر ولتاژ مجاز بین فاز و نول 600 ولت و حداکثر ولتاژ مجاز بین دو فاز حداکثر 1000ولت میباشد.
سایز سیم ها و کابل ها بر حسب سطح مقطع طبقه بندی شده و به شرح زیراست :
- 0.5
- 0.5
- 1
- 1.5
- 2.5
- 6
- 10
- 16
- 25
- 35
- 50
- 70
- 95
- 120
- 150
- 185
- 240
- 300
- 400
- 500
نکته:
برای مشخص نمودن یک کابل یا سیم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سیم از هادی ها را ذکر می کنند مانند: کابل 4*2 که یعنی کابلی که دو رشته هادی به سطح مقطع 4 دارد .
نکته:
در کابلها چند رشته و از سایز 16 به بالا سیم های فاز و نول دارای مقاطع مختلفند در اکثر کابل ها سیم نول به اندازه دو مرتبه از سیم فاز کمتر است اما در کابل های با سطح مقطع بالا این اختلاف تا سه هم میرسد.
سایز کابل ها با هادی چند رشته به شرح زیر میباشد:
- 70+150*3
- 95+180*3
- 120+240*3
- 10+25*3
- 16+35*3
- 25+50*3
- 70+120*3
- 1.5*4
- 2.5*4
- 4*4
- 6*4
- 10*4
- 16*4
مثال:
کابل 10+25*3 چه کابلی میباشد؟
پاسخ: این کابل سه هادی به سطح مقطع 25 میلیمتر مربع برای فازهای اصلی و یک هادی به سطح مقطع 10 میلیمتر مربع برای نول دارد.
کابلهای رایج در پستهای فشار قوی:
با توجه به کدهای ارائه‌شده در فوق از انواع زیر می‌باشند:
- کابلهای کنترل و حفاظت :
این کابلها به منظور انتقال سیگنالهای آنالوگ (بعنوان مثال جریان‌های عبوری از خط و یا سایر تجهیزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سیگنالهای دیجیتال (بعنوان مثال باز یا بسته کردن کلیدها و فرمان‌های مربوطه)بکار می‌روند. این سیگنالها با اهداف کنترل و اندازه‌گیری (باز و بسته کردن خط و… اندازه‌گیری جریان، توان، انرژی و…) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار می‌گیرند. کابلهای کنترل معمولاً با سیگنالهایی با ولتاژ و جریان پایین و در نتیجه قدرت کم سر و کار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملکرد تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل باید میزان اعوجاج و اختلاف بین ورودی و خروجی کابل کنترل حداقل گردد.
- کابل NYY-J
کابل با هادی مسی و عایق PVC ترموپلاستیک و غلاف PVC و کد رنگی مغزی‌ها.این نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنالها از جمله ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد نوع کابل در مکانهایی است که هیچ حفاظت خاصی در مقابل صدمات مکانیکی ضروری نباشد. همچنین اضافه بارهای گذاری کوچکی را تحمل می‌کنند.
- کابل NTRGY – J )یا 7´2.5 یا 4´6 ) و کابل ( NYFGY یا 10´2.5 یا 4´10 به بالا)
کابل با هادی مسی، عایق PVC ترموپلاستیک، زره سیم فولادی گالوانیزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پیچش مغزی‌ها از جنس سیم فولادی گالوانیزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC و کد رنگی مغزی‌ها. این نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنالها از جمله ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. کاربرد این نوع کابل در مکانهایی است که حفاظت قوی در مقابل صدمات مکانیکی ضروری میباشد. این نوع کابل اضافه ولتاژهای گذرای کوچکی را می‌تواند تحمل نماید. این کابل دارای زره از نوع فولاد گالوانیزه شده میباشد.
- کابل NYCY
کابل یا هادی مسی و عایق PVC ترمو پلاستیک و هادی هم محور مسی و غلاف PVCاین نوع کابل برای کنترل، انتقال سیگنالها از جمله ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ بکار می‌رود. کاربرد این نوع کابل در مصارفی است که اضافه ولتاژهای ولتاژهای گذرا ممکن است به آنها آسیب برسانند. بعنوان مثال در خطوط که تجهیزات الکترونیکی را بهم متصل می‌نمایند، بکار می‌رود. حفاظت مکانیکی اغلب موردنیاز نیست.
- کابل NYY
کابل یا هادی مسی رشته‌ای و عایق PVC ترموپلاستیک و غلاف PVC
- کابل J-Y(ST)Y
این کابلها برای کنترل از راه دور، اندازه‌گیری و ارسال سیگنالها و همچنین ارتباطات تلفنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کابلها اغلب در مناطق خشک، مرطوب و نصب در فضای باز بکار می‌روند.
کابلهای فشار متوسط و فشار ضعیف:
این کابل ها جهت عبور جریان بار و تغذیه توان مورد استفاده قرار می‌گیرند. به کابل های با ولتاژ بیش از 1000 ولت کابلهای فشار متوسط و به کابلهای با ولتاژ نامی 1000 ولت یا کمتر کابل فشار ضعیف می‌گویند.
اغلب کابل های فشار متوسط جهت ولتاژ های 20 کیلو ولت در پستهای فوق توزیع و انتقال مورد استفاده قرار می گیرد. در انواع قدیمی تر و در بعضی پستهای موجود هنوز هم از کابلهای روغنی استفاده می گردد.
منابع : tadbirkara.com و rasekhoon.net
