کابلهای خود نگهدار دارای هادی آلومینیومی و عایق پلی اتیلن شبکه ای یا کراس لینک می باشند و برای نصب این کابل ها برروی پایه ها نیاز به یک سیم نگهدارنده (messenger) می باشد. جنس سیم نگهدارنده برای کابل هایی که فشار قوی هستند از فولاد می باشد و جنس سیم نگهدارنده برای کابل های فشار ضعیف از آلومینیوم است. در این کابل ها سیم نول به عنوان سیم نگهدارنده محسوب می شود. کابل خودنگهدار در چند سال گذشته به شدت مورد استقبال و استفاده گسترده در شبکه های برق ایران قرار گرفته است.
این کابل ها به منظور جلوگیری از خطرات جانی و هزینه های مالی و در مواقعی که رعایت حرم خطوط برق در مسیرهای کم عرض یا به دلیل وجود درخت امکان پذیر نیست ، کاربرد دارند. این کابل ها مزایای بسیار زیادی دارند اما عدم رعایت مسائل فنی در استفاده و بهره برداری می تواند خود عامل بروز مشکلاتی دیگر گردد.
کابل های خودنگهدار هوایی برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ در کشور فرانسه برای جایگزینی در شبکه های فشار ضعیف با هادی سیمی مورد استفاده قرار گرفتند و به دلیل مزایای متعدد جایگاه کاربری مناسبی یافتند. شرکتهای فرانسه نقش موثری در گسترش استفاده از این نوع کابل داشته است. امروزه این نوع کابل در بسیاری از کشورهای جهان کاربرد وسیع دارد سابقه بکارگیری این نوع کابل در ایران چندان طولانی نیست.
کابل های خودنگهدار به دلیل تلفات بالاتر نه تنها باعث کاهش تلفات فنی شبکه نمی‌شود بلکه اتفاقا باعث افزایش تلفات فنی شده و در مجموع به هدررفت بیشتر انرژی الکتریکی منجر خواهد شد. اما این تلفات در مقایسه با مزایای دیگر کابل های خود نگهدار چندان مهم تلقی نمی‌شود.
روکش عایق کابل های خودنگهدار به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در آفتاب و تحمل گرما و سرمای فصول مختلف سال ترک برداشته و در باران به شدت آسیب پذیر می باشند. با آمدن باران میزان خاموشی های ناشی از این اتفاق به حدی است که شرکت های توزیع به سختی می توانند جوابگوی مشکلات ناشی از اتصالات رخ داده شده و قطعی های آن باشند.
همچنین اتصال شبکه و سیم مسی به کابل خودنگهدار و آلومینویم و وجود این دو فلز در کنار هم باعث خوردگی بالایی شده و در مدت زمان کوتاهی این خوردگی باعث قطعی برق می شود. در حال حاضر این کابل ها در اکثر کشورها بکار برده می شود ولی سابقه استفاده از آن در ایران زیاد نیست و در مناطقی که به دلیل بافت و ساختار نامناسب شهری و برخی مسایل اقتصادی ایجاد شبکه کابل های زیر زمینی امکان پذیر نیست استفاده از کابل های خودنگهدار راه حلی منطقی می باشد. از این کابل ها می توان به صورت دایمی یا موقت استفاده کرد.
مزایای استفاده از کابل خود نگهدار در شبکه‌های هوایی توزیع برق
افزایش قابلیت اطمینان شبکه در مقابل شرایط جوی و اتفاقات ناشی از برخورد اشیاء خارجی کاهش انرژی توزیع نشده به مقدار قابل ملاحظه کاهش هزینه شاخه زنی در مناطق مشجر کاهش تلفات با از بین رفتن جریان نشتی در درختان و تجهیزات کاهش خطر آتش سوزی در مناطق مشجر و جلوگیری از تخریب محیط زیست و مرگ حیوانات
آزادی عمل بیشتر در طراحی خطوط به دلیل کاهش فاصله حریم کابلهای خود نگهدار امکان نصب خط جدید کابل خود نگهدار در کنار خط قبلی بر روی یک تیر امکان نصب کابل خود نگهدار فشار ضعیف بر روی پایه‌های موجود خطوط ۲۰ کیلو ولت امکان نصب خطوط تلفن و فیبر نوری روی یک پایه مشترک با حفظ حریم ۵/۰ متر راحتتر بودن ترمیم تیر شکستگی در خطوط کابل خود نگهدار در قیاس با خطوط هوایی معمول و استمرار در ارائه سرویس به مشترکین امکان زیباسازی شهری با مخفی کردن کابلهای خود نگهدار از انظار عمومی با عبور دادن کابل از روی دیوار و یا مخفی کردن آن در کانال های مخصوص
مقاوم بودن نسبت به خوردگی و در نتیجه کاهش پارگی خطوط فشار ضعیف کاهش میزان استفاده های غیر مجاز از برق تفاوت هزینه کم و قابل جبران از محل صرفه جوئی در خسارت خاموشیها امکان نگهداری و سرویس هنگامی که خط برقدار است کاهش هزینه‌های نگهداری ( کاهش سیستماتیک شاخه زنی درختان و جایگزینی و تعویض مقره‌های شکسته و…) افزایش ایمنی در هنگام کار بر روی خطوط و کاهش خسارتها و ضایعات ناشی از برق گرفتگی امکان استفاده در معابر باریک و تنگ کاهش احتمال اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق
بر خلاف سیمهای لخت، کابلهای خودنگهدار (self damping) بوده لذا ارتعاشات آنها در اثر باد ناچیز و امکان طویل نمودن اسپنها میسر است. استفاده از پایه های باکلاس پایین به سبب سبک بودن کابل زمان نصب کوتاه تر بدلیل وزن سبک کابل ها
امکان استفاده از پایه های کوتاه به سبب عایقدار بودن هادیها امکان افزایش ظرفیت خط و نصب مدار جدید بر روی پایه ها راکتانس پایین کابلهای خودنگهدار نسبت به شبکه سیمی هوایی این کابل ها خطری برای افراد و یا حیواناتی که به صورت تصادفی آن را لمس می کنند ؛ ندارد و آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه در آن ها بسیار نادر است.
جرقه در نتیجه اضافه ولتاژ های ضربه ای خیلی کم اتفاق می افتد. عایق این کابل ها در مقابل مسایل جوی بسیار مقاوم است. ساختار این کابل ها به شکلی است که خود میراکننده می باشد. قطعی برق به دلیل برخورد درختان و حیوانات با کابل به وجود نمی آید
معایب هادی های لخت چندین برابر کابل های خود نگهدار است. در این کابل ها برای هر هادی عایق جداکننده مود نیاز نیست. هزینه های اولیه نصب این سیستم کم است و با افزایش مقاومت سیستم می توان کابل های زیادی را بر پایه های موجود اولیه نصب کرد. تمام هادی ها به صورت همزمان با هم کشیده می شوند که خود باعث کم شدن هزینه ها می شود.
منبع : nirokabl
