ایمنی در دستگاه های اندازه گیری الکتریکی و برق اهمیت بسیار زیادی دارد. همانطور که می دانید انرژی الکتریکی به دلیل مزایایی که دارد هر روز به موارد مصرف آن افزورده می شود. در مقابل نکات مثبت آ ن، دارای خطرات بالقوه ای نیز می باشد، قرار گرفتن دو نقطه از بدن در مسیر جریان برق، موجب عبور جریان از بدن می شود و با توجه به شدت و مدت عبور جریان، برق گرفتگی بوجود می آید و ممکن است عواقب خطرناکی نظیر مرگ، ایست قلبی، سوختگی بدنبال داشته باشد.
به همین دلیل انتخاب یک دستگاه اندازه‌گیری مناسب، شبیه به انتخاب یک کلاه ایمنی برای موتورسواری است. برای این کار باید به نکات ایمنی، محیط استفاده و مفهوم علائم درج شده روی دستگاه‌ها توجه کرد. در ادمه ما به بررسی برخی مفاهیم مرتبط با ایمنی در دستگاه های اندازه گیری الکتریکی و برق می پردازیم. ایمنی در دستگاه‌های اندازه‌گیری الکتریکی
ولتاژ گذرا چیست؟
ولتاژ گذرا (High-Voltage Spike or Transient)، تغییر شدید ولتاژ درزمان کوتاه ولتاژ گذرا نامیده می شود. میزان ولتاژ ممکن است در این تغییرات تا چند هزار ولت برسد اما زمان آن بسیار کوتاه و در حد میکروثانیه است. به این علت که شبکه‌های توزیع الکتریکی و بارها پیچیده شده‌اند؛ احتمال رخ دادن اضافه ولتاژهای گذرا نیز افزایش یافته است. تامین انرژی الکتریکی برای کارهای روزمره حیاتی است این منابع باید استانداردهای کافی را دارا باشند.
مبدل‌های توان مانند درایوها و می‌توانند منبع تولید اضافه ولتاژهای گذرا باشند. برخورد صاعقه با خطوط هوایی نیز می‌تواند باعث ایجاد ولتاژهای گذرای بسیار شدیدی شود.
چرا ولتاژ گذرا در دستگاه اندازه‌گیری مهم است؟
مقدار اضافه ولتاژهای گذرا در انواع مدارهای فشار ضعیف ممکن است تا چند هزار ولت برسد. در هر لحظه از اندازه‌گیری الکتریکی ممکن است این اضافه ولتاژهابه وجود آیند. اضافه ولتاژ یک خطای غیر قابل دیدن و فوق‌العاده خطرناک است.
این حاشیه با انتخاب رنج ولتاژ بیشتر روی دستگاه ایجاد نمی‌شود، در واقع این‌که حداکثر مقدار ولتاژی که یک دستگاه می‌تواند اندازه بگیرد، بیان‌کننده‌ی استقامت آن در برابر اضافه ولتاژهای گذرا نیست. در حفاظت مدار داخلی دستگاه اندازه‌گیری، تنها مسئله، مقدار ماکزیمم ولتاژ در حالت پایدار نیست. نکته‌ی مهم ترکیب مقدار ولتاژ در حالت دائم و مقدار آن در حالت‌های گذرا می‌باشد. حفاظت در برابر ولتاژ گذرا امری حیاتی و مهم است.
وقتی ولتاژهای گذرا به مدارهای قدرت می‌رسند، می‌توانند بسیار خطرناک‌تر باشند چون این مدارها دارای جریان‌های بالایی هستند. اگر ولتاژ گذرا در مدارهای قدرت باعث ایجاد آرک شود؛ جریان بالا می‌تواند باعث تداوم آن شود.
آرک چیست؟
آرک نوعی انفجار است که باعث ایجاد پلاسما و هادی شدن هوای اطراف محل خطا می‌شود. صدمات ناشی از وقوع آرک بسیار خطرناک است. این قوس الکتریکی یک پدیده بسیار خطرناک است با گسترش آرک دمای رسانا که حامل جریان است افزایش پیدا می کند و موجب پایین آمدن شدید مقاومت الکتریکی می گردد و جریان بیشتری از هادی عبور کرده که در آخر باعث ذوب قسمت فلزی شده که انفجار و آتش سوزی را ایجاد می کند. هرچقدر که از تجهیزات و لباس های حفاظتی خاص در هنگام کار استفاده شود باز هم نمی توان با انفجار و آتش سوزی ناشی از آرک مقابله کرد.
نکات ایمنی در شرایطی که احتمال آرک وجود دارد:
بررسی دقیق نقشه های سیستم برق رسانی بررسی تاسیسات حفاظتی بررسی و شناسایی محل هایی که امکان جرقه در آن ها وجود دارد برررسی و محاسبه مقدار محافظت گرمایی لازم به ذکر است، یک آرک کنترل نشده در ولتاژ بالا می تواند اصوات و حرارات فوق العاده بالایی در حدود گرمای سطح خورشید ایجاد نماید
حالا که شما می‌دانید در مدارهای قدرت چه اتفاقاتی رخ می‌دهد، باید به دنبال چه نوع دستگاهی باشید؟ برای حفاظت در برابر ولتاژهای گذرا حین اندازه‌گیری؛ دستگاه شما باید دارای شرایط خاصی باشد. توسط استاندارد IEC مقدار و محدوده‌های خاصی برای انواع دستگاه‌های اندازه‌گیری و تست تعریف شده است .
فیوز داخلی در لوازم اندازه‌گیری
ولتاژ گذرا تنها عامل ایجاد آرک نیست. گاهی یک مولتی متر قابل حمل نیز می‌تواند باعث ایجاد اتصال کوتاه و قوس الکتریکی شود. یک مولتی متر معمولی دارای ترمینال‌های مشترک، ولتاژ، میلی‌آمپر و آمپر است. مقاومت بین ترمینال مشترک با ورودی ولتاژ چیزی حدود ۱۰ مگا اهم می‌باشد. این مقدار مقاومت بین ترمینال مشترک و آمپر بسیار ناچیز و در حدود ۰٫۰۱ اهم می‌باشد.
توجه کنید که میزان مقاومت بین ورودی مشترک و آمپر در حد صفر می‌باشد. این به معنی وجود یک اتصال کوتاه بین دو ترمینال است. این اتصال به موقعیت سلکتور مولتی متر ارتباطی ندارد. با اتصال پراپ‌ها به منبع ولتاژ یک اتصال کوتاه مستقیم رخ داده و یک آرک ایجاد می‌شود. ایجاد این آرک می‌تواند باعث بروز حوادث بیشتر شود. به همین علت در مولتی‌مترها بین ترمینال‌های مشترک و آمپر یک فیوز با قدرت قطع بالا قرار داده می‌شود. نکته‌ی قابل توجه این است که اگر به هر علتی این فیوز بسوزد، باید آن را با نمونه‌ی استاندارد جایگزین کنید.
در واقع فیوز ها برای جلوگیری از آرک و سوختن لوازم خانگی در اثر اضافه بار استفاده می شود. اگر از فیوز استفاده نشود ممکن است آتش سوزی رخ بدهد. وقتی فیوز در مدار باشد، اگر یک جرقه ناگهانی رخ بدهد، با قطع کردن منبع تغذیه از اتش سوزی جلوگیری می نماید. برای حفاظت از وسایل برقی حتما نیاز به فیوز های استاندارد است.
برای تهیه دستگاه مناسب به نکات ذیل توجه کنید:
۱- ابتدا باید گروه کاری خود را مشخص کنید.
۲- مشخص کنید حداکثر میزان ولتاژ کار شما چقدر است؟ از ترکیب مشخصات گروه؛ میزان ولتاژ و میزان ولتاژ گذرا می‌توانید یک دستگاه مناسب انتخاب کنید. اگر تشخیص موقعیت‌ها و گروه‌ها برای شما دشوار است؛ حتما از دستگاه‌هایی استفاده کنید که بالاترین گروه و رنج ولتاژی را داشته باشد.
۳- همواره از لوازم و دستکش های استاندارد استفاده کنید. اطلاعات بیشتر در مورد ابزارها و دستکش ها را در مقاله‌ی کار در تاسیسات برقدار مطالعه کنید.
۴- در صورتی که اندازه گیری شما برای تست بی برقی می باشد؛ بعد از اطمینان از قطع کامل منبع از تجهیزات قفل و نشانه گذاری یا لاک اوت و تگ اوت در کلیدهای اصلی استفاده کنید.
منبع : nirokabl
