انواع هادی کابل برق
هادی‌های مسی و آلومینیومی کابل برق را به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌کنند:
- هادی‌های تک مفتولی
- هادی‌های گرد تابیده منظم
- هادی‌های انعطاف پذیر (افشان)
- هادی‌های فشرده گرد تابیده منظم
- هادی‌های فشرده سکتور تابیده منظم
هادی تک مفتولی (کلاس ۱) و تابیده منظم (کلاس ۲) برای کاربرد نصب ثابت و هادی‌های انعطاف‌پذیر یا افشان (کلاس ۵) و بسیار انعطاف پذیر (کلاس ۶) برای کاربرد با انعطاف‌پذیری در نظر گرفته می‌شوند.
بکارگیری هر یک از انواع هاد‌ی‌ها به نحوه استفاده، توصیه‌های استاندارد و در برخی مواقع سلیقه مصرف‌کننده سیم و کابل برق بستگی دارد.
خصوصیات عایق کابل برق
در تولید کابل برق با توجه به ساختار و نوع استفاده کابل لایه‌های حفاظتی مختلفی استفاده می‌گردد اما بصورت عمومی تمامی کابل‌ها دارای عایق و روکش هستند.
عایق بخشی از کابل برق است که مانع هدایت جریان برق بوده و بایستی الزامات زیر در تولید آن رعایت گردد.
الزامات عایق:
- عایق سیم باید دارای استقامت مکانیکی و قابلیت ارتجاعی کافی باشد
- عایق سیم باید کاملا هادی سیم را در بر گرفته باشد
- عایق باید کاملا به هادی سیم چسبیده باشد ولی به استثناء بندهای با انعطاف‌پذیری بالا بایستی جدا کردن عایق از هادی سیم بدون آسیب دیدن عایق هادی و یا پوشش قلع اندود (در صورت وجود) امکان پذیر باشد
- میانگین ضخامت عایق از مقدار استاندارد کمتر نباشد
خصوصیات غلاف کابل برق
- عدم چسبندگی به عایق کابل
- کمتر نبودن میانگین ضخامت غلاف کابل از مقدار استاندارد
- به کار بردن غلاف بر روی عایق کابل‌های تک رشته‌ای
- به کار بردن غلاف بر روی مجموعه رشته‌های کابل‌های چند رشته‌ای
نکات انتخاب کابل برق مناسب
هر کابل برق با سطح مقطع معین قادر به انتقال جریان مشخص است که اگر از آن حد بیشتر گردد ، باعث کوتاه شدن عمر و یا سوختن کابل برق و بروز حوادثی خواهد شد. لذا در طراحی یک شبکه باید سه اصل زیر رعایت شود:
- جریان برق از حد مجاز جریان کابل برق تجاوز نکند.
- افت ولتاژ نباید بیشتر از حد مجاز گردد.
- درباره سطح مقطع انتخاب شده از نظر افت توان ، محاسبات اقتصادی صورت گیرد.
نکاتی درباره چگونگی استفاده از کابل برق
نگهداری و استفاده صحیح هر نوع وسیله‌ای از جمله کابل برق باعث ازدیاد طول عمر آن خواهد شد که در این خصوص جا دارد چند نکته مهم زیر توجه نمود:
۱- کابل برق پلاستیکی(PVC) را نباید در زمستان (درجه حرارت کمتر از صفر باشد) کابل کشی نمود.
اگر در چنین مواقعی لازم به کابل کشی بود باید قبلا قرقره کابل را در اتاق یا انبار گرم نمود و سپس فورا آن را مورد استفاده قرار داد.
۲- اگر کابل برق در خاک گذاشته شود، باید گودالی به عمق ۷۰ سانتی‌متر حفر گردد و کمی خاک نرم در آن ریخته و پس از گذاشتن کابل به اندازه ۲۰ سانتی‌متر خاک نرم روی کابل بریزید و روی آن را آجر قرار دهید و بعد داخل گودال را با خاک معمولی پر کنید.
۳- هنگام نصب کابل برق نباید شعاع خمش کابل از ۱۲ تا ۱۵ برابر قطر خارجی آن کمتر باشد.
کابل‌های فشار ضعیف
مطابق استاندارد وی‌دی‌ئی آلمان، رنگ عایق رشته‌های کابل فشارضعیف باید به ترتیب خاکستری روشن، سیاه، قرمز، آبی و سیاه باشد، بدین صورت که یک کابل دورشته‌ای تنها از دو رنگ اول، و یک کابل پنج‌رشته‌ای از هر پنج رنگ استفاده خواهد کرد.
رنگ خاکستری روشن که در این چهار نوع کابل مشترک است، به عنوان سیم صفر (MP) استفاده می‌شود و هادی با رنگ قرمز را به عنوان سیم محافظ در نظر می‌گیرند. در کابل‌های فشارضعیف چهاررشته‌ای، معمولاً سطح مقطع سه رشته از سیم‌ها با هم مساویست، و سطح مقطع هادی چهارم تقریباً نصف هادی‌های دیگر (یا کمی کوچکتر) ساخته می‌شود.
روش شناسایی سیم و کابل مرغوب
۱-سطح بیرونی سیم و کابل باید صاف و فاقد هرگونه فرورفتگی و برجستگی باشد (موج دار بودن سطح سیم وکابل‌های غیرقابل انعطاف ایراد محسوب نمی‌شود).
۲-قطر زیاد عایق یا غلاف سیم وکابل دلیلی مبنی بر مرغوب بودن آن محصول نیست متأسفانه برخی از تولیدکنندگان با کاستن از وزن مس لازم در سیم و کابل (با کاستن تعداد رشته‌های مس یا قطر رشته‌های مس) و افزودن به قطر عایق یا غلاف سبب می‌شوند وزن محصول مناسب به نظر برسد اما این محصول قابلیت استفاده برای مورد طراحی شده را نخواهد داشت و در صورت استفاده سبب بروز آتش‌سوزی یا مشکلات دیگر می‌شود.
۳-هنگامی که سیم را از مقطع برش می‌زنیم (توسط سیم چین یا تیزبر) باید هادی (مس) در مرکز عایق قرار گرفته باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن هادی گفته می‌شود.
کابل و سیم برق
۴-هنگامی که کابل را از مقطع برش می‌زنیم باید غلاف به گونه‌ای سیم‌ها را دربرگرفته باشد که ضخامت غلاف در اطراف سیم‌ها مساوی باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن سیم‌ها گفته می‌شود.
۵-عایق سیم هنگام جداسازی از هادی (مس) باید به آسانی و به صورت کشسان از روی مس جدا گردد.
۶-در مورد کابل‌ها باید دقت نمود که جداسازی سیم‌ها از هم و از غلاف کاملاً آسان انجام پذیرد.
شرایط هادی مس
۷-در رابطه با سیم و کابل‌های مسی (که مورد بحث این نوشته می‌باشد) هادی مس باید شرایط زیر را داشته باشد:
الف-از مس خالص نرم شده (آنیل شده) تهیه شده باشد.
ب-سطحی کاملاً شفاف و براق داشته باشد.
ج-اکسید نشده باشد (رشته‌های مس سیاه نباشند).
د-قابل انعطاف باشد (با خم و راست شدن سیم، رشته‌های هادی نشکند).
ه-به اندازه کافی و طبق جداول استاندارد برای هر مقطع سیم، مس مصرف شده باشد (کم بودن میزان مس سبب می‌شود مقاومت هادی به نسبت استاندارد آن مقطع زیاد باشد و استفاده مازاد آن سبب هدر رفتن فلز گران‌بهای مس می‌شود و در نتیجه قیمت تمام شده سیم یا کابل افزایش می‌یابد).
منابع : tadbirkara.com و پارس الکتریک و sbargh.ir
